Klik op webadres om persbericht van Fries Dagblad te bekijken:
http://www.kunstkringgaasterland.nl/sites/default/files/Friesch%20Dagblad%20Gorter%20Expo%201.pdf#overlay-context=nieuwsbrieven
Balkster Courant 13 november 2014
Leeuwarder Courant 15 november 2014
Greetje Feenstra
HARICH – Een nieuwe lente en een nieuw geluid, zo luidt de eerste regel van het legendarische gedicht Mei van Herman Gorter. Geïnspireerd op zijn verblijf in Balk, reden voor Kunstkring Gaasterland om in november uitgebreid stil te staan bij de 150ste geboortedag van Gorter, 26 november 1864. Twaalf kunstenaars tonen in een expositie vanaf 14 november hun werk, geïnspireerd door leven en werk van Gorter waaronder schilderijen van Greetje Feenstra uit Harich.
Hoewel de wieg van Greetje Feenstra in Haren stond en zij een groot deel van haar leven in Amsterdam heeft gewoond, betekende de terugkeer dertien jaar geleden naar Balk toch een beetje een ‘thuiskomen’. Immers haar ouders kwamen deels uit Sint Nicolaasga en haar ‘pake en beppe’ uit Ruigahuizen.
Negen jaar woont zij nu in Harich in een woning met de toepasselijke naam Yn ‘e Lijte. Daarvoor woonde zij vier jaar in de Raadhuisstraat in Balk. ,,Ik word getrokken door het spel van licht en lucht en hier te wonen geeft mij een eilandgevoel. Harich betekent letterlijk hoge rug en als ik uit het slaapkamerraam kijk zie ik het Slootermeer, het Heegemer meer, de Fluessen en tot slot het IJsselmeer. Dat alles geeft mij een zeker eilandgevoel.”
Na Haren en een poosje Minerva in Groningen volgde in Amsterdam een baan op de layoutafdeling van AVRO’s Televizier in een tijd dat Simon van Collem de nieuwste films aanprees en Jaap van Meekeren de ‘anchor’ man was. Dertien jaar duurde het, er kwamen kinderen en Feenstra keerde niet terug bij het tv-programma. De kunst met een eigen atelier vulde een groot deel van haar leven. ,,In die tijd maakte ik meer abstracte schilderijen, nu zit ik een beetje er tussenin, geen realisme en geen abstract. Het contrast tussen licht en donker is heel bepalend in mijn werk. In landschappen maak ik de horizon altijd licht.” Het eerste schilderij voor de expositie is gebaseerd op een passage uit Mei die haar inspireerde: Stonden golven als witte rammen op met trossen schuim en horens op de kop.
Het is een beetje het verlangen, de optimistische hoop op het onbekende, verborgene achter de oneindige horizon die Feenstra in wezen tot een optimistisch mens maakt. Het andere thema is ook gebaseerd op een passage uit de poëzie van Gorter: De zon is op en ‘ t is hier stil Alles is fijn als een schil van iets. Op de expositie die op 14 november wordt geopend worden die delen uit het werk naast de twee schilderijen gehangen.
Voor Feenstra was de opdracht een uitdaging om op het doek vorm te geven aan bepaalde woorden van de dichter en dat dan verweven met eigen opvattingen en verbeelding. De gekozen passages zijn niet willekeurig want ,,Alles wat ik schilder is in beweging en dat heeft te maken met spel van licht en donker. Daarom schilder ik ook graag bij het natuurgebied De Slufter op Texel, een uniek gebied dat in open verbinding staat met de Noordzee waarbij water en zand samenkomen in een veelvormigheid van kleur die nooit het zelfde is. Ook schilder ik graag de tulp. ‘Statisch’ zou je zeggen, een bloem, maar als je goed kijkt verandert een tulp telkens van vorm en kleur en dat fascineert mij, dat voortdurend veranderen.”
Van Feenstra zijn op 14 november twee doeken te zien waarin werk van Gorter in verwerkt.
Balkster Courant 14 november 2014
Gerrit Breteler: ‘Ik bin gau thús by Gorter’
BALK – Kunstkring Gaasterland sluit op zaterdag 29 november in samenwerking met het Nut Gaasterlân-Sleat de festiviteiten rond 150 jaar Herman Gorter af met een Herman Gorter Festival in Zalencentrum De Treemter in Balk. Dichters en zanger/dichters zullen optreden in de sfeer van de grote dichter van Mei. Gerrit Breteler is één van die artiesten. Lang hoeft Breteler niet na te denken om overeenkomsten met Herman Gorter op te diepen want de dichter Gorter roeide in zijn tijd stevig tegen de geest van de tijd in, eerst als lid van de in 1894 opgerichte Sociaal Democratische Arbeiderspartij (SDAP) en vanaf 1909 als lid van de afgescheiden Sociaal Democratische Partij (SDP). Een leven van actie tegen de heersende mores met een ietwat abstracte voorkeur voor verheffing van de arbeidersklasse. Hij had toen zijn magnum opus Mei al achter de rug. Drie jaar lang tussen 1886-1889 werkte hij aan het gedicht. Een ietwat dromerige weerslag en lofzang op de natuur gebaseerd op zijn logeerpartijen bij zijn grootouders in Balk.
Bredero Ook Breteler roeide en roeit af en toe stevig in tegen de moderne tijd en verwoordde dit op rijm, qua vorm analoog aan de vroege 17e eeuwse dichter Gerbrand Adriaensz. Bredero, in een drietal toneelstukken die doorgaans in cafés werden en worden gespeeld. En met succes, Katarsis, Kredo en als derde de voorstelling Krimp vinden hun weg naar een groter publiek door geheel Friesland met café De Bûnte Bok in Morra-Lioessens als thuisbasis.
Tegendraadsheid Rode draad is de teloorgang van de boerenstand en het Friese platteland. De tegendraadsheid van Breteler beweegt zich welbeschouwd precies in de omgekeerde richting dan Gorter. Gorter bepleitte een betere wereld voor de arbeider, Breteler bezingt de teloorgang van die inmiddels bereikte betere wereld, hij betreurt het verlies van de ooit zo hechte sociale samenhang van het steeds leger wordende platteland. ,,Ik bin gau thús by Gorter. Hy hie de ‘doem’ fan Multatuli om him hinne en hong letter tsjin it kommunisme oan. Sels gie ik yn it ferline mear de kant út fan Nietzsche. Gorter wie faak útfanhûs yn Balk by syn pake en beppe. De natoer hat grutte yndruk op him makke en dat is werom te sjen yn Mei. Sels bin ik faak útfanhûs west by famylje yn Hurdegaryp en Ryptsjerk. Ik fûn foaral it boerenlibben en de natoer geweldich.” Het was de tijd dat de ooievaars nog in hun natuurlijke habitat achter de maaiwerktuigen cirkelden en zo hun voedsel verzamelden.
De Oosthoek ,,Ik ha tegearre mei Clara Rullmann de muzyk skreaun en dat is redigeard troch Hein Jaap Hilarides en it giet oer de kroech en dan yn it Bilts. It is fansels net om ‘e nocht dat dy toanielstikken foaral geskikt binne om yn in kroech te spyljen. De kroech is en wie altiten in ‘tere plek’ foar de minsken, yn it healtsjuster mei in slokje koe de mins himsels wêze, him kwetsber opstelle. No binne it hast allegearre MFC’s en dat docht folle ‘killer’ oan.” Zelf speelt Breteler graag in authentieke kroegen, bijvoorbeeld in die 125 jaar oude kroeg De Oosthoek op de Oudebildtdijk dat diende als inspiratie voor het kroeglied dat werd geredigeerd door Hilarides. Hij noemt het verdwijnen van veel kroegen een symptoom, oude waarden uit het verleden zoals de sociale structuren die in een dorpscafé verwateren op den duur verloren gaan, mede door de steeds meer oprukkende industrialisatie. En dat niet alleen in Friesland, ook bijvoorbeeld in het westelijk deel van Vlaanderen, ,,Ik kom dêr geregeld op festivals yn bygelyks Dranouter”, of in Ierland en Schotland.
Gjin fyzje ,,De yndustrialisaasje set troch en dat is allinne mar in konstatearing. De middelmaat is tsjintwurdich oan de macht mei it aksint op jild en dat sjochst oeral werom. Hjir by de oanlis fan de sintrale as of by de gasboaringen yn de Waddensee. Gorter wie op syk nei de minsklike maat, en dat jildt no noch. De minsklike maat heart it útgongspunt te wêzen. Wy sitte mei it Grifformearde erfskip dat fuortrekke is. Dat is op himsels net slim, mar der is nea oer neitocht wat dêr dan foar yn it plak komme moat. Dêr is noait oer neitocht omdat der gjin fyzje oer is, en dat is de weromslach fan it middelmatich machtstinken sa’t dat hjoed bart. Sjoch nei de besunigingen op muzykskoallen of biblioteken, it hiele ‘verheffen van het volk’ sa’t Gorter dat foar eagen hie, wurdt no al jierren delsabele.” Die maatschappij kritische houding zal op 29 november niet op de voorgrond treden want het is vooral Herman Gorter die centraal zal staan vanaf 20.00 uur. In nieuw werk van de genoemde artiesten, in een gedichtenbundel met zelfgeschreven gedichten van leerlingen van het CSG Gaasterland en in de eerder geëxposeerde kunstwerken, dat alles gepresenteerd door Tamara Schoppert van Tryater.
Artikel geplaatst door Rynk Bosma op 30-11-14 13:59.
Balkster Courant 30 november 2014
Tsead Bruinja. Foto Tineke de Lange
Tsead Bruinja op Herman Gorter Festival
BALK – Kunstkring Gaasterland sluit in samenwerking met het Nut Gaasterlân-Sleat de festiviteiten rond 150 jaar Herman Gorter af met een Herman Gorter Festival in Zalencentrum De Treemter in Balk. Dichters en zanger/dichters zullen optreden in de sfeer van de grote dichter van Mei. Leerlingen van de CSG Gaasterland dragen zelfgeschreven gedichten voor en een van de dichters is Tsead Bruinja.
Tsead Bruinja woont al jaren in Amsterdam en hij kan om die reden als een ‘Fries om utens’ worden beschouwd. De op 17 juli 1974 geboren dichter verhuisde na acht jaar Heechfinne, tussen Damwâld en Rinsumageest in, naar Kollum. Na de middelbare school verhuisde hij naar de Rijksuniversiteit in Groningen waar hij Engels studeerde en een jaar Fries. ,,As puber hearde ik in protte nei Ingelstalige muzyk en ik hie earst ek de ambysje om muzikant te wurden. Op gitaar, te let begûn, pas op myn fyftjinde en te min talint tink ik.” Geen Nederlands, ,,Dat wie doe de taal fan de besetter”, zegt hij gekscherend.
Dat hij Groningen verruilde voor Amsterdam had twee redenen, voornaamste reden was natuurlijk dat zijn vriendin Saskia Stehouwer in Amsterdam woonde. Daarnaast had hij het gevoel ,,Dat it goed foar myn karriêre wie.”
Als dichter debuteerde Bruinja in 2000 bij Uitgeverij Contact in Amsterdam. Inmiddels staat zijn elfde boek, dat als werktitel Buitenwijk, binnenwereld natuurlijke omstandigheden heeft, op stapel en dat zal vermoedelijk verschijnen in de zomer of in het najaar van 2015, zo denkt hij. In het verleden had hij af en toe vijf of zes meelezers, de laatste jaren leest alleen zijn vrouw nog mee die zelf ook dichter is.
Bruinja kan bestaan van het dichten ook al dient gezegd te worden dat die activiteiten meer omvatten dan alleen maar gedichten schrijven. Zo krijgt hij een beurs van het Nederlands Letterenfonds, is hij bestuurslid van Lira en geeft hij nog les aan de Kunstacademie in Arnhem. Ook schrijft hij wekelijks een column voor de Leeuwarder Courant en schrijft hij gedichten in opdracht, ,,Sa muoilik is dat net, it is myn wurk.”
,,Ik ha gjin idee hoe’t se by my komme”, antwoordt hij op de vraag waarom juist hij in Balk is uitgenodigd. Misschien omdat hij al twee keer heeft meegedaan aan een voorleesfestival in Utrecht in de maand mei en dat staat dan geheel in het teken van het gedicht Mei.
Zaterdag zal hij vooral luisteren naar de voordracht van collega’s en dan ,,Slút ik my oan, ik doch it foarlêzen altiten op yntuysje, it moat in bytsje by de oare foarlêzers passe.”
Artikel geplaatst door Rynk Bosma op 28-11-14 13:37
Balkster Courant 28 november 2014
Tsead Bruinja
Ingmar Heytze
Herman Gorter Festival een succes
BALK – De jubileumactiviteiten rond de 150e geboortedag van de dichter Herman Gorter werden zaterdag afgesloten. Met meer dan 100 bezoekers was de grote zaal van De Treemter in Balk meer dan goed gevuld. De zaal was ingericht met de kunstwerken die eerder tijdens de expositie ‘Herman Gorter Nu’ te zien waren geweest.
In de zaal was een extra podium opgebouwd waar de aanwezige dichters, Tsead Bruinja, Ingmar Heytze en niet te vergeten vier leerlingen van de CSG Gaasterland voorlazen uit eigen werk en werk van Herman Gorter.
Mevrouw Lieneke Frerichs was aanwezig om te vertellen over het vorige week verschenen boek ‘Geheime geliefden’ over liefdesbrieven van de dichter Herman Gorter. De gedichten werden afgewisseld met muziek van Hein Jaap Hilarides en Gerrit Breteler. De organisatie van deze avond was in handen van ‘t Nut Gaasterlân-Sleat en de Kunstkring Gaasterland, een samenwerking die volgens beide organisaties voor herhaling vatbaar is.
Artikel geplaatst door Rynk Bosma op 1-12-14 13:48.
Balkster Courant 1 december 2014